Gợi nhớ chuyện đã qua

Mấy năm trước, tôi không nhớ do đâu tôi đã xem những Video Clip về Hà Giang của Nguyễn Tất Thắng, của Pheng Pheng của Tày nay tự nhiên nhớ lại.

Trong đó có những địa danh như Lũng Cáng, Lũng Cú … có những nhân vật như anh Hồng Trưởng thôn, ông Ngài, Bà Mái, Sự béo, Vần cô đơn, Điếc Công tử …

Sự Béo

Ở gần nhà anh Vần có một cái cây to, anh đốn nó rồi khu rừng gần đó cũng có cây to như cây gần nhà, anh lại đi đốn nó, khi cây ngã chẳng may thân cây va vào người, làm cho anh bị chết ngay tại chỗ, vào dịp giáp Tết năm 2024, Nguyễn Tất Thắng cùng anh em ở lối xóm của anh Vần như Điếc công tử, Chẩn, Tài …đi viếng mộ anh Vần cô đơn, còn người Mông theo phong tục tháng 3 họ mới đi viếng mộ.

Chẩn mặc áo thun trắng 

Cũng 4 năm năm rồi, tôi không có thì giờ xem Video của Thắng hay Pheng Pheng nên cũng quên đi nhiều người, có một cậu câm sống với bà mẹ già, tôi cũng quên tên cậu ta, chắc cũng không có chi lạ vì những việc không quan trọng nên không lưu tâm, do đó lâu ngày cũng quên đi là chuyện bình thường.

Lại có hình ảnh của một anh chàng khác, ngay lúc xem Video Clip, tôi cũng quên tên anh ta, nhưng tôi đã lưu hình ảnh anh ta lại để tìm hiểu sau, nhưng ngay bây giờ, tôi nhớ ra tên anh ta là Báu, ngày trước ở đó có 2 anh tên Báu, một anh hình như đã chết là anh trọng tuổi còn anh Báu mà tôi xem trong Video là anh Báu trẻ hơn, vì tóc anh bị hói nên có biệt danh là Báu hói.

Báu chỡ lúa mới thu hoạch

Có những chuyện quan trọng, nhưng lâu ngày chúng ta cũng quên đi, chẳng hạn như Đại tá Nguyễn Đình Bảo, người ở lại Charlie vĩnh viễn.

Trung tá Nguyễn Đình Bảo gắn huy chương cho binh sĩ hữu công

Có lẽ Tung Tăng khắp miền cũng cảm mến người hùng nầy. Tung Tăng Khắp Miền tên thật là Đinh Thanh Tùng. Tôi thích xem Video nầy do Đình Thanh Tùng trình bày rất rõ ràng về địa danh và câu chuyện xa xưa làm cho chúng ta cảm mến tiếc thương cho những chiến binh xưa đã xã thân vì nước vì dân vì lý tưởng của người dân.

866430082025

Cuối cùng anh câm đó tôi cũng nhớ ra đó là Pây Hầu, Pây Hầu sống cùng bà mẹ già trong căn nhà nhỏ, chuyên đi kiếm củi rồi vát củi đi bán lấy tiền độ nhật cho 2 mẹ con.

Pây Hầu cùng anh Sự chủ xe kiêm tài xế thường đưa Nguyễn Tất Thắng đi đó đây

Đời sống ở khu đồi thông vẫn êm đềm, lặng lẽ trôi qua với những nhân vật ở đó như Pây Hầu, Chẩn, Báu, Sự Béo, ...

866431082025

Mới đây Nguyễn Tất Thắng ghi lại hình ảnh anh đã dùng cơm tại nhà ông Ngài với các anh Xì, anh Hồng Trưởng thôn, anh Bắc.

Anh Xì, anh Hồng, anh Bắc và ông Ngài (ảnh từ Youtube của Nguyễn Tất Thắng)

Khi Nguyễn Tất Thắng ra về, có Báu hói và Sự béo đưa ra xe

Báu hói và Sự béo ở Lũng Cáng Hà Giang

866402092025

Đừng quá tin vào ChatGPT

Dưới đây là thông tin cho chính ChatGPT tạo nên, khi tôi yêu cầu viết về tiểu sử của chính tôi là Huỳnh Ái Tông, ChatGPT đã cho ra kết quả như sau: 

Thông tin tổng quan do AI tạo

+2

Huỳnh Ái Tông là nhà nghiên cứu Phật giáo và dịch giả tài năng, sinh năm 1923 tại Thừa Thiên-Huế, Việt Nam. Ông nổi tiếng với các bản dịch tiếng Anh và Pháp các tác phẩm văn học kinh điển của Việt Nam, đặc biệt là Truyện Kiều và Ức trai thi tập, được UNESCO tài trợ và đưa vào Bộ Sưu tập tác phẩm tiêu biểu. Ông cũng là người sáng tác bài hát Phật Giáo Việt Nam và từng làm việc tại Bộ Giáo dục trước khi về hưu. Ông mất vào ngày 2 tháng 1 năm 2014, hưởng thọ 91 tuổi. 

Đó là tiểu sử của nhạc sĩ Lê Cao Phan, chớ không phải của Huỳnh Ái Tông, cho nên đừng quá tin vào ChatGPT. Ngày anh Lê Cao Phan bệnh nặng, tôi có đi thăm anh và dự lễ Cầu An cho anh tại nhà con trai anh ở cạnh cầu Băng Ky, trên đường Nơ Trang Long Gia Định. Lễ nầy do Huynh Trưởng Bạch Hoa Mai và Ban Hướng Dẫn GĐPT tỉnh Gia Định tổ chức .

866423082025

Nhìn lại ngày trước

Ngày nay có nhiều khi thảnh thơi muốn nhìn lại ngày trước tôi lên Mạng tìm đọc những bài mình đã viết, có chỗ ghi lại những phong cảnh, hình ảnh mình đã tận mắt chứng kiến, có những khi ghi lại cảm xúc đã trải qua, hiện nay khó mà diễn tả lại cho đúng.

Thị trấn Sapa nhìn từ núi Hàm Rồng

Nào là khi đến Sapa, lại được đến một trong Tứ đại đỉnh đèo. Đó là Đèo Ô Qui Hồ ở quốc lộ 4D, nối liền Lào Cai và Lai Châu là một trong những cung đường đèo dài nhất Việt Nam 50km, còn Đèo Mã Pí Lèng trên con đường Hạnh Phúc, nối liền Đồng Văn và Mèo Vạc, đèo được mệnh danh là vua ca các con đèo với độ cao 1200m nằm bên cạnh sông Nho Quế ở Hà Giang. Đèo Khâu Phạ trên quốc lộ 32 thuộc huyện Mù Cáng Chải, tỉnh Yên Bái nổi tiếng với ruộng bậc thang đẹp mắt và Đèo Pha Đin nằm trên quốc lộ 6 giáp ranh giữa Sơn La và Điện Biên, đèo có dộ cao 1000m so với mực nước biển, với những khúc cua cánh chỏ nguy hiểm và cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ.

Nhà Thờ Đá trung tâm thị trấn Sapa

Tôi nhớ Sapa bởi vì tôi đã đến đó mấy hôm, biết được nơi đó có Chợ Tình, có Chợ Đêm Sapa, có Nhà Thơ Đá và còn có những gì mà tôi chưa được biết đến, tôi nhớ anh tài xế Cường, anh hướng dẫn viên tên Nội, cháu bé gái dễ thương tên San mến mộ nắm tay cùng đi với nhà tôi cả ngày cho đến lúc chia tay, em phải theo cha mẹ của em về Hà Nội.

Đặc biệt tài xế Cường đưa tôi lên đỉnh Đèo Ô Quy Hồ, có thế tôi mới biết nơi nầy và cùng em ăn cơm. Nhờ đó tôi mới biết cơm Nam và Rau Dê. Cơm Nam là để gạo trong ống tre rồi gát lên ngọn lửa hay củi, người miền nầy thường đi rừng và mang theo cơm Nam để ăn trưa, còn một thứ rau con Dê thường ăn, người ta không biết là rau chi, nên đặt cho nó cái tên là Rau Dê.

Tại trung tâm thị trấn Sapa, ở gần nơi đây có một cái hồ tên là Hồ Mắt Ngọc, chung quang hồ bao bọc bởi phố xá, làm cho thành phố có cảnh quan đẹp hơn là nhiều phố xá.

Nhà tôi và cháu San

Dẫu đã tham quan Sapa cũng đã lâu nhưng tôi vẫn còn nhớ đến Sapa nhiều địa điểm nào là Chợ Tình, chợ Đêm, cũng mong là có ngày trở lại tham quan Sapa một lần nữa không thể nào gặp lại tài xế Cường, hướng dẫn viên Nội nhất là cháu San vừa ngoan vừa dễ mến, biết đâu nay cháu là sinh viên Đại học, hoặc là viên chức cũng có thể đã có gia đình riêng rồi cũng nên.

Kim Chi đứng ở Đèo Ô Quy Hồ

866420082025

Cầu Khỉ

Năm 1991, tôi rời khỏi Công Ty Trang Bị Kỹ Thuật thuộc Sở Công Nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh để đi Mỹ, thời gian tôi làm việc tại Công Ty nầy, tôi từng đi nhiều nơi như Nam Vang, Bến Tre, Đồng Tháp, Chợ Mới (An Giang), Kiên Giang … nhưng có lẽ chuyến đi Long Phú ở Sóc Trăng cho tôi nhiều ấn tượng cũng như chuyến đi vào Mỹ An ở Đồng Tháp vào thời tem phiếu.

Chuyến đi Long Phú, chúng tôi phải đi đò từ Đại Ngãi hay một vùng nào đó ở Sóc Trăng rồi có chuyến đò máy đi qua cù lao Long Phú, chúng tôi đi chuyến đò xuyên qua cù lao Long Phú để sang phía bên kia cách con sông là đất Trà Vinh, vì chúng tôi không qua bên kia sông, nên không rõ địa danh bên ấy thuộc vùng nào của Trà Vinh. Nhưng xuyên qua con rạch chúng tôi đi có vài cây cầu bắt ngang qua rạch.

Cầu Tre

Để cho những chuyến đò thuận tiện qua lại, những chiếc cầu bắt qua rạch phải ở trên cao, cách mặt nước lớn chừng 3 thước, cho nên người ta lợi dụng những cây tươi như cây gáo bên nầy bờ đặt cây cầu tre qua cái cây khác bên kia bờ, rồi cũng đặt thêm cây tre khác làm tay vịn, muốn đi cầu nầy bắt buộc người ta phải leo trèo như khỉ, để lên được cây cầu tre. Đây mới đúng là cầu khỉ. Còn những cây cầu tre bắt ngang qua kênh, rạch phải gọi là cầu tre vì chúng ta không phải leo trèo như khỉ.

Ngày nay giao thông chủ yếu là đường bộ, nên không phải đì đò máy, đường lộ hoặc xi măng hoặc tráng nhựa, cầu bắc ngang sông rạch là cầu sắt hoặc cầu đúc xi măng. Có những nơi chưa thể bắt cầu thì dùng phà đưa xe cộ và người qua lại.

Tôi có cái may mắn là đi lại nhiều vào thời kỳ khó khăn, chẳng hạn như vào khoảng thập niên 1980 tôi phải đi từ Cao Lãnh vào Mỹ An, thời đó đoạn đường nầy tôi phải cuốc bộ từ Mỹ Quý vào Mỹ An (Đồng Tháp Mười) cũng may có một người và đứa cháu đồng hành, thuở đó đoạn đường từ Mỹ Quý vào Mỹ An không có nhà cửa mà chúng tôi phải đi từ lúc 6 giờ chiều cho tới 9 giờ đêm mới tới nơi. Chừng 5, 6 năm trước tôi có dịp đi lại bằng ô tô, nay nhà cửa san sát. Từ Mỹ An về Sàigòn hai bên nhà cửa ruộng vườn, nào là cam, xoài riêng trông mát con mắt.

Mong tuổi tôi còn có dịp đi tham quan, những nơi tôi chưa đến, để có thể biết thêm những cảnh đẹp của quê hương mình.

Năm nào đó, tôi đã đến Sa pa, vịnh Hạ Long, Phú Quốc cũng có tham quan Chùa Bái Đính, đền thờ vua Đinh, Lê động Phong Nha, động Thiên Đường  ở Ninh Bình.

866419082025

Đi chùa, đi học và đi dạy học

Tôi có cơ may là đi chùa ở Sàigòn từ nhừng năm 1957, trước tiên là Chùa Kim Cương nằm trong con hẽm đường Trần Quang Diệu nhưng nó ăn thông ra đường Nguyễn Huỳnh Đức và ra dường Nam Kỳ Khởi Nghĩa.

Sau đó vài tháng chúng tôi được đời sinh hoạt về Chùa Giác Minh số 578 đường Phan Thanh Giảng Quận 3 Sàigòn nay là đường Điện Biên Phủ Quận 10 Tp. HCM.

Khi tôi sinh hoạt tại đó, Đại Đức Thích Thanh Cát làm Giám Viện, vào thập niên 1960 ngài đi du học ở Nhật Bản thì Thượng Tọa Thích Độ Lượng làm Giám Viện.

Năm 1964, chùa Vĩnh Nghiêm bắt đầu xây cất thì chúng tôi dời theo sinh hoạt ở chùa Vĩnh Nghiêm do Đại Đức Thích Thanh Kiểm trụ trì, vào thập niên 1970, Đại Đức Thích Thanh Phong, đệ tử ngài Thanh Tứ ở chùa Quán Sứ Hà Nội vào Nam tu học ở tại chùa Vĩnh Nghiêm, khi đó ngài Thanh Kiểm có đệ tử là Thích Giác Dũng du học tại Nhật Bản.

Sau 1975, để có thể giữ chùa được tốt đẹp, nên Hòa Thượng Thanh Kiểm đặt để cho Đại Đức Thanh Phong làm trụ trì, nên sau nầy ngài Thanh Phong xây tu viện Vĩnh Nghiêm để cho Đại Đức Thích Giác Dũng làm trụ trì.

Sau 1975, những nghĩa trang Mạc Đĩnh Chi, nghĩa địa Đồ Thành Sàigòn ở Hòa Hưng, Bắc Việt Nghĩa Trang ở Tân Sơn Nhất, An Dưỡng Địa Phú Lâm, mồ mã trong thành phố HCM đều phải di dời ra ngoại ô, nhưng cũng đặc biệt Hòa Thượng Thích Thanh Kiểm viên tịch, tháp ngài được xây tại sân chùa Vĩnh Nghiêm, còn Hòa Thượng Tâm Giác viên tịch năm 1973 tháp ngài đã được xây dựng ngay cổng vào Nghĩa trang Vĩnh Nghiêm cũng như tu viện Vĩnh Nghiêm ngày nay.

Có tài liệu nào đó cho biết Thiền sư Nhất Hạnh xây dựng nên Đại Học Vạn Hạnh, điều nầy hoàn toàn không đúng, Đại học Vạn Hạnh do Thượng Tọa Thích Minh Châu, ông Chánh Trí Mai Thọ Truyền, ông Hồ Hữu Tường, Thượng Tọa Thích Thiên Ân lập nên, thoạt tiên có 2 Phân Khoa: Phân Khoa Phật học đặt tại chùa Pháp Hội và Phân Khoa Văn Học và Khoa Học Nhân Văn đặt tại chùa Xá Lợi, sau khi Viện Đại Học Vạn Hạnh thành lập xong mới mời Thầy Nhất Hạnh đang du học tại Hoa Kỳ về dạy và sau đó Thầy Nhất Hạnh thành lập Trường Thanh Niên Phụng Sự Xã Hội tại chùa Ấn Quang. Sau đó, có chương trình trao đổi giáo sư nên Thầy Thiên Ân sang Mỹ trong chương trình đó, thầy xây dựng chùa ở California và viên tịch ở đó.

Năm 1964, tôi có bằng Tú Tài Toàn phần Kỹ Thuật, thi đậu vào Trường Cao Đẳng Sư Phạm Kỹ Thuật Phú Thọ, ngay lúc nầy Đại Học Vạn Hạnh được thành lập, và tôi từ nhỏ đam mê đọc Tiểu Thuyết Thứ Bảy nên thích văn chương, đo đó ghi danh theo học tại Phân Khoa Văn Học và Khoa Học Nhân Văn tại chùa Xá Lợi, lớp học là Đoàn quán của Gia Đình Phật Tử Chánh Đạo.

Giáo sư ngày ấy có Tiến sĩ Trần Thành Trị, học giả Hồ Hữu Tường, Nguyễn Khắc Kham, tiến sĩ Trần Cửu Chấn, … ngày ấy học theo mùa và thành tích học tập cấp bằng Chứng chỉ theo mùa học.

Tôi theo học được 2 năm rồi đi Banmêthuột dạy học, rồi đi khóa 27 Thủ Đức, nên phải bỏ học dở dang, đến năm 1970 tôi mới được đổi về Sàigòn và đi học trở lại, lúc nầy Trường đã dời về 222 đường Trương Minh Giảng, Quận 3 Sàigòn. Cho đến năm 1973 tôi mới hoàn tất bằng Cử Nhân Văn Chương tại Viện Đại Học Vạn Hạnh. Sau đó tôi tiếp tục học và đã lấy Chứng Chỉ Cao Học I năm 1974, sau đó tháng 4 năm 1975 miền Nam đứt bóng, Đại học Vạn Hạnh bị đóng cửa.

Do đi Chùa, do đam mê văn chương nên tôi đã theo học tại Đại Học Vạn Hạnh từ khi Trưòng mới thành lập cho đến khi Trường bị đóng cửa. Việc học của tôi cng để giúp cho tôi từ ngạch Giáo sư Trung học Đệ Nhất Cấp (lớp Đệ Thất, Đệ Lục, Đệ Ngũ, Đệ Tứ  - Lớp 6, lớp 7, lớp 8, lớp 9) cải ngạch sang Giáo sư Trung Học Đệ Nhị Cấp (Dạy Đệ Tam, Đệ Nhị, Đệ Nhất - Lớp 10, lớp 11, lớp 12). Trung học Kỹ Thuật Nguyễn Trường Tộ là ngôi trường Kỹ thuật đầu tiên ở Việt Nam, trước tiên nó có nhiệm vụ đào tạo thợ cho xưởng Ba-son. Trụ sở trường xưa kia nằm trên đường Hồng Thập Tự từ ngã tư Mạc Đỉnh Chi đến Tòa Đại Sứ Pháp, sau còn lại tại số 25 bis Hồng Thập Tự, sau Tết Mậu Thân người Mỹ lấy luôn và đền cho Trường là cơ sở Trường Đại Học Sư Phạm Kỹ Thuật ở Thủ Đức, nhưng Hội Đồng Giáo sư Trường năm 1972 quyết định không nhận cơ sở ấy mà chỉ yêu cầu cấp cho cơ sở số 2 Mai Thị Lựu có cổng phụ là 55C Tự Đức, Phường Đa Kao Quận Nhất ngày nay.

Với trường nầy năm 1970 tôi từ Banmêthuột được chuyển về đây, năm 1974 tôi là Hiệu Trưởng Trường nầy, năm 1975 miền Nam đứt bóng, tôi đi học tập cải tạo. Năm 1982, tôi được chỉ định là Hiệu Phó Chuyên môn, một anh bộ đội là Bí Thư Chi Bộ Trần Minh Chánh được cử làm Quyền Hiệu Trưởng, năm 1984 tôi chuyển sang làm Trưởng Phòng Kinh Tế Kế Hoạch cho Công Ty Trang Bị Kỹ Thuật thuộc Sở Công Nghiệp Tp. HCM đến năm 1991 tôi rời khỏi Trường cũng như Việt Nam đi định cư tại Hoa Kỳ cho đến ngày nay. Thỉnh thoảng tôi có được Trường mời tham dự Ngày Nhà Giáo Việt Nam, ngày nầy lần đầu tiên tôi đứng ra tổ chức tại trường vào ngày 20 tháng 10 năm 1982.

Thời đó "củi quế, gạo châu", đói ăn "cao lương", bệnh uống thần dược "xuyên tâm liên" trị bá bệnh. Chính vì vậy mà tôi đành phải rời trường, chuyển sang Công ty, tuy làm Trưởng phòng, nhưng lương khá hơn, đi công tác ở tỉnh có công tác phí, nhờ đó tôi trụ nơi nầy từ năm 1984 cho đến khi đi Mỹ năm 1991.

866410082025

Vài ca khúc để thưởng thức

Hôm nay tự nhiên lên Mạng rồi nghe Phi Thanh trình bày ca khúc Sao không thấy anh về của Duy Khánh, từ đó tôi muốn ghi thêm vài ca khúc khác, để mời quí bạn thưởng thức, đương nhiên những người cao tuổi như tôi, thích thưởng thức giọng hát của Thái Thanh, của Thanh Thúy, tuy nhiên ngày nay cũng có những giọng hát đáng nghe như Mỹ Linh, Thúy Hà, Phi Thanh … Xin mời quí vị và các bạn thưởng thức:

Thiên Thai Văn Cao Ca sĩ Ánh Tuyết

https://www.youtube.com/watch?v=bxfj5i5aZFE

Mùa Xuân Đó Có Em Anh Việt Thu- Mỹ Linh

 https://www.youtube.com/watch?v=jBqlkSh1Vho&list=RDjBqlkSh1Vho&start_radio=1

Vạn Lối Sầu Quang Lập- Thúy Hà

 https://www.youtube.com/watch?v=zXt9i9zAwsQ&list=RDzXt9i9zAwsQ&start_radio=1

Sao Không Thấy Anh Về Duy Khánh - Phi Thanh

 https://www.youtube.com/watch?v=b9y603GrNjI

Lòng Mẹ  Y Vân - Thái Thanh

https://www.youtube.com/watch?v=besYtLG-eTQ

Tình Cha Ngọc Sơn - Ngọc Sơn

https://www.youtube.com/watch?v=cj9XEMM5Q6I

Papa - Paul Anka

https://www.youtube.com/watch?v=unE8E581RMc

866410082025

Bình thường tâm thị Đạo

Ngài Triệu Châu hỏi ngài Nam Tuyền: “Thế nào là đạo?” Ngài Nam Tuyền đáp “Tâm bình thường là đạo”, nói theo chữ Hán là 平常心是道 (bình thường tâm thị đạo).

Đạo trong tiếng Việt có nhiều nghĩa, nhưng thường được hiểu theo ba nghĩa: đường, lối hoặc phương tiện, hệ thống tư tưởng, tôn giáo hoặc giáo lý, đạo đức hoặc quy tắc ứng xử. Tùy theo ngữ cảnh, "đạo" có thể chỉ một con đường vật lý, một hệ thống niềm tin tôn giáo như Phật giáo, Đạo giáo, hoặc một tập hợp các nguyên tắc đạo đức cần tuân theo trong cuộc sống. 

Đạo mà ngài Triệu Châu muốn biết là một hệ thống tư tưởng, trong ngữ cảnh ấy ngài Nam Tuyền đã trả lời Tâm bình thường là Đạo.

Tâm bình thường là không giận hờn, không oán ghét, không tham lam, không ích kỷ, không buồn, không vui …. đó là cái Đạo mà ngài Triệu Châu muốn biết.

Trong xã hội chắc ai cũng thấy, biết có người luôn hiền lành, có người luôn hung dữ. Người luôn hiền lành đương nhiên là tâm người ấy bình thường, nhưng chưa chắc đó là cái Đạo của người ấy. Có người tâm luôn độc ác với loài vật chung quanh mà luôn cả với người bên cạnh, ngay cả người thân trong gia đình, đó cũng không phải là cái đạo của người ấy.

Khoảng 70 năm về trước ở quê tôi có một thanh niên đi ghe của thương buôn, anh ta cầm lái chiếc ghe do tàu kéo, nhưng qua khúc sông có cua không hiểu anh ta ngủ gục hay thế nào, chiếc ghe va vào một cây cà na ở ven sông, chẳng may trên cây cà na có một ổ ong vò vẻ, làm cho ong bị vỡ ổ, anh ta bị ong chích phải bỏ tay lái thuyền, nhảy xuống sông để tránh bị ong đánh, sau đó anh ta lên bờ, được nhà kia giúp cho nghỉ ngơi, ăn uống, trị vết thương. Người ta đếm anh ta bị 6 vít ong đánh nên gọi anh ta với biệt danh là Sáu Ong. Có người có cái cốc để tu, nhưng vài năm bị bệnh phải trở về nhà tịnh dưỡng, do đó người ta cho Sáu Ong cái cốc để nương thân, anh ta phải làm mướn hàng ngày như giả gạo, xay lúa, gánh nước … để có gạo, cá, mắm độ nhật qua ngày. Anh ta hiền khô, không so hơn tính thiệt, như vậy tâm anh ta bình, nhưng đó không phải là Đạo của anh ta.

Lão Tử nói:

道可道, 非常道; 名可名, 非常名.

無, 名天地之始; 有, 名萬物之母.

Đạo khả đạo, phi thường đạo; danh khả danh, phi thường danh.

Vô, danh thiên địa chi thủy; hữu, danh vạn vật chi mẫu.

Dịch Nghĩa:

Đạo mà nói ra được thì không còn là đạo bình thường nữa. Tên mà đặt ra được thì không còn là tên bình thường nữa.

Không tên là gốc của trời đất, có tên là mẹ của muôn vật.

Vũ trụ khởi thủy

Nếu chúng ta hiểu sâu xa hơn, lúc đầu trong trời đất không có chi cả, rồi do các yếu tố đất, nước, gió, lửa không khí mới tạo ra vũ trụ rồi dần dần có đất, nước, núi non, cây cối, thú vật tiến hóa dần dần thành con người.

Con người thoạt đầu ăn lông, ở lổ tiến hóa dần cho đến ngày nay và con người sẽ còn tiến hóa xa hơn trong tương lai.

866404082025