Châu Kỳ

(Tiếp theo Lê Cao Phan)

(1923-2008)

Nhạc sĩ Châu Kỳ sinh ngày 5 tháng 11 năm 1923 tại Dưỡng Mong, Thừa Thiên. Cha ông là Châu Huy Hà, một nghệ nhân ca Huế; chị là Châu Thị Minh, được coi là một trong Ngũ nữ minh tinh, miền Nam có Phùng Há, Năm Phỉ; miền Bắc có Ái Liên, Bích Hợp và miền Trung có Châu Thị Minh.

Thuở nhỏ, Châu Kỳ học ở Trường Tiểu học Dưỡng Mong, sau ông lên Huế học ở trường Lycée Khải Định. Ở đây, Châu Kỳ gặp được sư huynh Petrus Thiều, một tu sĩ vừa giỏi về nhạc lý và sáng tác vừa sử dụng thành thạo nhiều loại nhạc cụ phương Tây.

Sẵn dòng máu văn nghệ trong người, lại được thầy giỏi hướng dẫn, nên việc học nhạc và học hát của Châu Kỳ rất mau tiến bộ. Lúc mới biết hát, ông thường bắt chước ngân nga các bài hát bằng tiếng Pháp thịnh hành vào thời đó như là "J'ai deux amours, Tant qu'il y aura des étoiles" mà nam danh ca người Pháp Tino Rossi thường trình bày, nên ông được bạn bè gọi "la Deuxième Tino Rossi".

Ca sĩ Pháp Tino Rossi

Đến khi chị Châu Thị Minh lập đoàn ca kịch Huế mang tên Hồng Thu, ông đi hát trong đoàn của chị. Vừa được hát, lại vừa có tiền giúp cha mẹ, ông bỏ học luôn để đi theo nghiệp cầm ca.

Khoảng năm 1942, Đoàn ca kịch Hồng Thu lưu diễn sang Lào: Savanakhet rồi Thakhet. Ở Thakhet, Châu Kỳ bị mật thám Pháp bắt khi đang diễn vở kịch Hồn lao động, cùng với Trần Văn Lang, Châu Thành và nữ nghệ sĩ Mộng Điệp và đưa lên Ba Vì nay thuộc Hà Nội giam giữ.

Năm 1943, Châu Kỳ được trả tự do, nhưng khi về tới Huế thì mới hay mẹ đã bị chết đuối trong một cơn lũ. Buồn rầu, Châu Kỳ đã viết ca khúc đầu tay Trở về và đã được giới yêu tân nhạc rất chú ý.

Sau đó, một số tác phẩm mang âm hưởng cổ nhạc miền Trung của ông ra đời, như: Khúc ly ca, Từ giã kinh thành, Khi ánh trăng vàng lên khơi,...gặt hái được nhiều thành công. Ông tiếp tục sáng tác cho đến hết đời.

Nhạc của ông đã được nhiều thế hệ ca sĩ từ trước 1975 đến nay thể hiện ở Việt Nam và hải ngoại.

Người vợ đầu của nhạc sĩ Châu Kỳ là nữ ca sĩ gốc Hải Phòng - Mộc Lan, người sau nay đã bỏ Châu Kỳ để đến với một người đàn ông quyền quý khác vốn cũng là chỗ quen biết của ông. Người vợ sau của ông là bà Kha Thị Đàng, chị em con chú con bác với Kha Vạng Cân. Bà Đàng học Trường Gia Long, con nhà khá giả ở đất Sàigòn, Hôn lễ của họ được cử hành năm 1955, tại tửu lầu Trương Ký ở Chợ Lớn, có sự tham dự đông đủ của anh chị em ca nhạc sĩ trong giới tân nhạc như Phạm Duy, Hoài Trung, Hoài Bắc, Thái Thanh, Thái Hằng, Khánh Ngọc, Trần văn Trạch, Dương Thiệu Tước, Thẩm Oánh, Hoàng Trọng, Văn Phụng, Châu Hà, Thu Hồ... và một số đông anh chị em trong giới cổ nhạc Nam phần. Châu Kỳ và bà Kha thị Đàng có được 4 người con, 3 trai và một gái, những người con đều đã thành gia thất. Bà gắn bó với ông tới cuối đời

Lúc 1 giờ 10 phút rạng sáng ngày 6 tháng 1 năm 2008 tại Thủ Đức, Tp. HCM, nhạc sĩ Châu Kỳ đã qua đời ở tuổi 85 sau gần hai tháng nằm liệt trên giường bệnh. Ông được đưa về quê hương Huế và an táng vào ngày 11 tháng 1 năm 2008 tại đồi Nam Giao.

Đài BBC Luân Đôn, trong ngày 10 tháng 1 năm 2008, đã phát tin: Nhạc sĩ Châu Kỳ qua đời và có nhận định:

Châu Kỳ xứng đáng được xưng tụng là "đàn anh" với nhiều ca khúc âm ỉ trong các ngõ hẻm thành thị hay những xóm ấp nông thôn như Giọt lệ đài trang, Con đường xưa em đi, Xin làm người tình cô đơn, Khúc ly ca...

Ca khúc:

- Bỏ Phố Lên Rừng
- Cánh Nhạn Hồi Âm
- Chiến Công Rừng Sát
- Chiều Trên Đồi Thông
- Chuyện Người Ngậm Ngãi Tìm Trầm (Châu Kỳ & Hồ Đình Phương)
- Cố Đô Yêu Dấu
- Con Đường Đi Tây Phương  (Nhạc Châu Kỳ, thơ Thích Giác Thanh)
- Con Đường Xưa Em Đi (Con Đường Xưa Anh Đi) (Châu Kỳ & Hồ Đình Phương)
- Cuối Đường Kỷ Niệm
- Đàn Không Tiếng Hát
- Đi Giữa Quê Hương
- Đón Xuân Này Nhớ Xuân Xưa  (Châu Kỳ & Anh Châu)
- Đừng Nói Xa Nhau
- Được Tin Em Lấy Chồng
- Được Tin Em Lấy Chồng 2
- Em Không Buồn Nữa Chị Ơi
- Em Sắp Về Chưa (Anh Sắp Về Chưa) (Châu Kỳ & Tô Lang)
- Giọt Lệ Đài Trang
- Giữa Lòng Đất Mẹ
- Gửi Người Em Nhỏ  (Nhạc Châu Kỳ, thơ Vũ Bình Thư)
- Hồi Âm
- Hương Giang Còn Tôi Chờ
- Hương Giang Tôi Còn Chờ
- Khi Bóng Trăng Vàng Lên Khơi
- Khúc Ly Ca
- Khuya Nay Anh Đi Rồi (Khuya Nay Em Đi Rồi)
- Khuyến Tu (Nhạc Châu Kỳ & Hồ Đình Phương, lời Thích Trí Giải)
- Lá Vàng Khóc Lá Xanh Rơi
- Liên Khúc Một Người Đi (Minh Kỳ & Châu Kỳ & Mai Châu)
- Liên Khúc Yêu Một Mình/ Giọt Lệ Đài Trang (Trịnh Lâm Ngân & Châu Kỳ)
- Con Đường Xưa Em Đi (Nhạc Châu Kỳ, lời Hồ Đình Phương)
- Nén Hương Yêu (Nhạc Châu Kỳ, lời Duy Khánh)
- Hồi Âm (LVK228)  (Hoàng Phương & Châu Kỳ)
- Không Bao Giờ Quên Anh
- Đừng Nói Xa Nhau (Nhạc Châu Kỳ, lời Hồ Đình Phương)
- Miền Trung Thương Nhớ
- Mộng Đào Nguyên
- Mưa Rơi (Châu Kỳ & Ưng Lang)
- Mùa Thu Còn Đó
- Nén Hương Yêu (Nén Hương Xưa)  (Duy Khánh & Châu Kỳ)
- Nếu Mai Này Hoà Bình
- Ngày Tròn Tuổi Lính
- Người Em Văn Khoa (Người Anh Văn Khoa)
- Nhạc Sĩ Trong Sương Chiều
- Nhớ (Châu Kỳ & Tô Như)
- Nợ Trần
- Nước Mắt Quê Hương
- Phượng Tìm Hoàng
- Rừng Thay Lá
- Sao Chưa Thấy Hồi Âm
- Sao Chưa Thấy Hồi Âm (Sao Không Thấy Hồi Âm)
- Sao Chưa Thấy Hồi Âm 2
- Sao Chưa Thấy Hồi Âm 3
- Tiếng Ca Đó Về Đâu (Tiếng Ca U Hoài)
- Tiếng Hát Dân Chàm
- Tiếng Hát Đồng Xanh (Châu Kỳ & Hồ Đình Phương)
- Tìm Nhau Trong Kỷ Niệm
- Tìm Quên
- Tình Quê
- Tình Quê 1
- Tôi Chưa Có Mùa Xuân
- Tôn Giả Ca Chiên Diên Thuyết Pháp Đệ Nhất (Nhạc Châu Kỳ & Hồ Đình Phương, lời Thích Trí Giải)
- Trở Về
- Trôi Vào Xứ Mộng
- Từ Giã Kinh Thành (Nhạc Châu Kỳ, thơ Hồ Đình Phương)
- Túy Ca (Châu Kỳ & Trương Minh Dũng )
- Vào Mộng Cùng Em (Vào Mộng Cùng Anh)  
- Xin Làm Người Tình Cô Đơn
- Xuân Đến Con Về

Tài liệu tham khảo:

- Châu kỳ Web: Wekipedia
- Châu Kỳ đã qua đời Web: bbc.vietnamese.com

Ca khúc Sao chưa thấy hồi âm ca sĩ Như Quỳnh trình bày

https://www.youtube.com/watch?v=-oeukkFSXeQ

(Xem tiếp Văn Cao)