Nguyễn Thiện Đạo

(Tiếp theo Thanh Sơn) 

(1940-2011)

Nhạc sĩ Nguyễn Thiện Đạo sinh ngày 3 tháng 7 năm 1940 tại Hà Đông -  Hà Nội, là một nhà soạn nhạc người Pháp gốc Việt. 

Năm 1853, lên 13 tuổi, ông sang Pháp dưới sự bảo trợ của Paul Levy - cựu giám đốc viện Viễn đông Bác cổ - và trở thành sinh viên Nhạc viện Quốc gia Paris năm 1963.

Sau đó, ông tốt nghiệp hạng nhất khoa sáng tác với tác phẩm Thành đồng tổ quốc. Ông từng được ghi tên vào "Từ điển danh nhân thế giới" Le Petit Larousse năm 1982, Le Petit Robert năm 1995 và giành nhiều danh hiệu cao quý của cả hai nước Việt, Pháp.

Nhạc sĩ Nguyễn Thiên Đạo là người kiên trì quảng bá cho dòng nhạc dân tộc. Mỗi lần từ Pháp về VN, nhạc sĩ Nguyễn Thiên Đạo đều có các buổi nói chuyện về âm nhạc dân tộc cho sinh viên nhạc viện và giới trẻ. 

Tại VN, các tác phẩm của ông được phổ biến qua DVD Sóng nhất nguyên gồm các tác phẩm Sóng hồn, Sóng nhất nguyên, Tứ tấu đàn dây số 1, Độc tấu cello...

Năm 2005, nhạc sĩ ra mắt tác phẩm Sóng thần, là một bản hùng ca bằng âm nhạc thể hiện khí phách dân tộc chạy dài theo lịch sử từ thời Hùng Vương tới thời đại Hồ Chí Minh. Ông đã cố gắng đưa những nét đẹp độc đáo của dàn nhạc dân tộc kết hợp với dàn nhạc giao hưởng.

Năm 2013, tác phẩm Tiên Du được nhạc sĩ Nguyễn Thiên Đạo sáng tác trong hơn một năm theo đặt hàng của Bộ VH-TT&DL và trình diễn trong sự kiện Năm Việt Nam tại Pháp vào tháng 2-2014.

Ông tự hào rằng mình "nằm trong số vài ba người sống được bằng âm nhạc không phải đi giảng dạy hay làm một cái gì khác".

Ông hoạt động trong lĩnh vực nhạc đương đại đồng thời nghiên cứu âm nhạc cổ truyền Việt Nam với hơn 80 tác phẩm độc tấu, giao hưởng, opera... được biểu diễn tại nhiều nước trên thế giới.

Sáng tác của ông ca ngợi con người chân chính, đấu tranh cho lý tưởng sống cao đẹp để hướng tới một xã hội công bằng, văn minh, một thế giới hòa bình.

Các tác phẩm tiêu biểu của ông như: nhạc phim Đế chế lụi tàn, opera Mỵ Châu -Trọng Thuỷ, thanh xướng kịch Hồn non nước, giao hưởng Phù Đổng, nhạc phim Chuyện của Pao, giao hưởng Sóng Nhất Nguyên, hòa tấu Bình minh cho sáu nhạc cụ dây...

Ông qua đời tại Paris, Pháp vào ngày 20 tháng 11 năm 2015. Thọ 73 tuổi.

Trong bài: Tiếc Thương Nhạc Sĩ Thiên Tài Nguyễn Thiên Đạo (1940-2015). Tiến sĩ Phạm Trọng Chánh đã viết về nhạc sĩ Nguyễn Thiện Đạo:

Anh là một trong năm ba người những người hiếm có sống được nghề sáng tác âm nhạc đương đại, mà không phải đi dạy nhạc hay đánh đàn cho một thính phòng nào khác. Anh được những đơn đặt hàng thường xuyên các bản hòa tấu, giao hưởng hiện đại tầm cở quốc gia và quốc tế cho các Đại nhạc hội uy tín. Anh được một nhà xuất bản nhạc uy tín Paris đặt mua hết những gì anh sáng tác trả tác quyền đều đặn. Nói theo ngôn ngữ của Tống Ngọc thời Xuân Thu Chiến Quốc, sáng tác anh thuộc loại Dương Xuân Bạch Tuyết của Sư Khoáng, là những sáng tác khi trình diễn cả nước chỉ có 10 người khen, nhưng 10 người đó là bậc thầy âm nhạc thế giới hiện đại, thì ta phải dựa cột mà nghe. Thế giới ngày nay mỗi ngành nghề khoa học, nghệ thuật đi rất xa, khi nghe hai vị giáo sư tranh luận nhau thì sinh viên chỉ ngồi nghe lỏm bỏm, còn phải học rất nhiều mới hiểu hết được. Ở xã hội Tây Phương, ngoài chương trình học phổ thông, trẻ em còn học thêm bên cạnh 12, 14 năm âm nhạc hay hội họa học thêm một nhạc khí như đàn dương cầm, đàn vĩ cầm.., học nhạc lý, hệ thống học viện âm nhạc có khắp thành phố, quận, huyện.., người bình thường cầm bản nhạc có thể hát được. Thật khó khăn cho anh, khi đem âm nhạc nghệ thuật ấy trở về quê hương.

Nhạc phẩm:

- Tuyến Lửa, Festival de Royan 1969.
- Koskom, Radio France 1971
- Bà Mẹ Vietnam, Festival de La Rochelle, 1972
- Mỵ Châu Trọng Thuỷ Nhà hát lớn Paris, Salle Favart, 1979
- Concerto pour piano et orchestre, Rencontres de Metz, 1984
- Symphonie pour pouvoir Théâtre des Champs Elysées, 1989
- Concerto 1789 Palais des Congrès, Lille.
- Les enfants d’Izieu opéra-oratorio, Festival d’Avignon, 1994
- Hoa Tâu Nhà hát lớn Hà Nội 1995
- Khai Nhac Nhà hát lớn Hà Nội 1997
- Giao-Hoa Sinfonia, Salle Olivier Messiaen, Radio France 1998
- Sóng hồn opera, Nhà hát lớn Hà Nội 2000
- Arco Vivo 2000
- Kosmofonia 2001
- Sóng nhất nguyên 2002
- Sóng nhạc Trương Chi Nhà hát lớn Hà Nội 2003
- Quatre Lyriques de ciel et de terre, opéra de chambre Paris 2004
- Suoi Lung May, 2006.
- Khoi Thap, Nhà hát lớn Hà Nội 2007
- So Day, Nhà hát lớn Hà Nội 2007
- Duo Vivo, hommage à Olivier Messiaen, Théâtre des Bouffes du Nord 2008,
- Định mệnh bất chợt Opera ballet, Nhà hát lớn Hà Nội 2012

Tài liệu tham khảo:

- Nguyễn Thiện Đạo Web: Wikipedia
- Phạm Trọng Chánh  Tiếc Thương Nhạc Sĩ Thiên Tài Nguyễn Thiên Đạo (1940-2015). Web: vanhoanghean.com.vn

 Nhạc phẩm Tiên Du do Nguyễn Thiện Đạo điều khiển dàn nhạc

https://www.youtube.com/watch?v=7zhul7CTUpk

(Xem tiếp Tùng Giang)