Yếu Lược Thơ Trung Hoa

A. NGUỒN GỐC:

1. Theo Truyền thuyết:

Vào thời Nghiêu, Thuấn đã có Thơ như:

Kích Nhưỡng Ca (Nghiêu).
Nam Phong Ca (Nghiêu)
Khanh Vân Ca (Thuấn)

2. Theo Lã Thị Xuân Thu:

Thơ có từ nhà Hạ

候 人 兮
猗

3. Theo các nhà khảo cổ học:

Ghi trên mu rùa và xương thú đời Thương

Quí mão bốc

Căn cứ trên trống đồng đời Thương

Kính nhật tân

B. DIỄN BIẾN QUA CÁC THỜI ĐẠI (韻 文 六 变)

Vận Văn Lục Biến		Thời Đại Phát Sinh	Hình thức	Nội Dung	Đặc điểm
Ba 葩		Phương Bắc (Chu)	Từ 2- 11 chữ, thường là 4 chữ. Có bài không vần, vần ở giữa, nhiều nhất là ở cuối câu.Kinh Thi chỉ là bài ca ngắn. Kinh thi để ca.	Phong, Quốc Phong 160 thiên Nhã: -Đại nhã: 74 th. -Tiểu nhã: 31- Tụng: -Chu tụng: 31- -Lỗ tụng: 4 - -Thương tụng: 5 thiên. Phú, Tỉ, Hứng	-Tình cảm -Chánh trị -Tế thần minh
Tao 騷		Phương Nam (Sở)	4 chữ - 8 chữ, nhiều nhất là 7 chữ. Trong đoạn hay cuối đoạn có chữ Hề. Sở từ trường thiên, có khi dài vài trăm hay vài ngàn chữ.	-Lãng mạn -Dùng nhiều thần thoại	Khuất Nguyên: -Ly tao -Cửu chương -Thiên vấn Tống Ngọc: Sở trường miêu tả có ảnh hưởng Phú sau này. -Cửu biện -Chiêu hồn
Phú 賦		Hán	Là thể văn xuôi có vần, có điệu. Phú phát triễn Kinh thi, có tính cách “Trực trần kỳ sự”.	-Tả cảnh vật, tâm sự một cách diễm lệ.	Tương Như: -Tử hư phú -Trường môn phú Dương Hùng -Thục đô phú.
Thi 詩	Nhạc Phủ Thi	Hán	Câu dài ngắn. Hát được. Nhạc Phủ hình thành từ Hán Vũ Đế cho đến Ai Đế thì bỏ đi.	Tự sự, đúng đắn.
	Cổ Thể Thi	Hán	Câu 5 chữ hay 7 chữ. Không hát được	-Trữ tình, ôn hòa.
	Cận Thể Thi	Đường	Luật thi Tuyệt cú		Sơ Đường: Tứ kiệt Thịnh Đường: Lý Bạch, Đỗ Phủ Trung Đường: Bạch Cư Dị Vãng Đường: Đỗ Phùng, Ôn Đình Quân, Lý Thương Ẩn
Từ 詞		Trung Đường	Thể ngắn 16 chữ Thể dài 24 chữ. Là loại ca khúc, theo nhạc đặt lời gọi là 詞		Ôn Đình Quân
Khúc 曲		Nguyên	Tán Khúc: Có liên hệ với Từ. Hí khúc: Có nhạc điệu múa. Thể loại vận văn, đặc biệt của Nguyên, thể tài hoàn toàn mới mẻ.

Huỳnh Ái Tông
1973