Nhà Văn Nguyễn Háo Vĩnh

Nguyễn Háo Vĩnh (1893-1941)

Nguyễn Háo Vĩnh sinh ngày 19 tháng 12 năm 1893, tại làng Bình Đức, tỉnh Long Xuyên, nay thuộc phường Bình Đức, thành phố Long Xuyên, tỉnh An Giang.

Cha ông là Nguyễn Háo Văn, là một thành viên đắc lực của phong trào Minh Tân, và là một trong số thành viên sáng lập Minh Tân khách sạn ở Mỹ Tho

Thời trẻ, ông học trường Chasseloup-Laubat, nay là trường Trường Trung học phổ thông Lê Quý Đôn, Tp. HCM. Sau khi tốt nghiệp trung học, Nguyễn Háo Vĩnh cùng nhiều học sinh khác  được hội Minh Tân, theo phong trào Đông Du, cử sang học ở Nhật Bản vào năm 1905.

Tháng 9 năm 1908, theo hiệp ước Pháp-Nhật, nhà cầm quyền Nhật không cho các nhà cách mạng và lưu học sinh người Việt cư trú nữa; vì vậy, Nguyễn Háo Vĩnh được cha đưa sang Hương Cảng nay là Hồng Kông học ở trường St. Joseph's College, Hong Kong.

Tốt nghiệp, ông sang Luân Đôn, Anh quốc để gặp Kỳ Ngoại hầu Cường Để, rồi trở về nước và được Trần Chánh Chiếu giao quyền điều hành xưởng hộp quẹt của “Minh Tân công nghệ xã” ở Mỹ Tho. Sau, ông còn mở hãng xà bông “Con Rồng” và làm dầu măng...

Năm 1916, Nguyễn Háo Vĩnh bị bắt tại Hương Cảng khi đang hoạt động cách mạng. Ông bị áp giải về Nam Kỳ, rồi bị toà án thực dân ở Sàigòn kết án tử hình, nhưng được Tổng thống Pháp ân xá.

Ra tù, ông về sống với cha ở Cần Thơ. Vào khoảng năm 1922- 1923, nhờ Thanh tra chính trị sự vụ tại phủ Toàn quyền là Louis Marty đỡ đầu, Nguyễn Háo Vĩnh lên Sàigòn, cư ngụ ở Gò Vấp  làm báo, làm chủ nhà in Xưa Nay, làm Chủ bút Hoàn cầu tân báo và Nam Kỳ kinh tế báo.

Với bút danh Hốt Tất Liệt, trên Nam Kỳ kinh tế báo ông từng bút chiến với Phạm Quỳnh báo Nam Phong, ông cho rằng Phạm Quỳnh đã sử dụng chữ Hán quá nhiều trong văn chương quốc ngữ, và đả kích Lê Hoằng Mưu vì viết "dâm thư" Hà Hương phong nguyệt.

Sách Cách vật trí tri của ông in năm 1918, được giải thưởng của Hội Khuyến học Nam Kỳ năm 1922.

Nguyễn Háo Vĩnh mất ngày 11 tháng 8 năm 1941, tại Gò Vấp  tỉnh Gia Định, hưởng dương 48 tuổi. Ông được liệm và chôn cất theo nghi thức của đạo Cao Đài Chiếu Minh Tam Thanh. Mộ phần hình lục giác có dạng cái tháp tại đàn Trước Tiết Tàng Thơ ở Thủ Thiêm, quận Thủ Đức tỉnh Gia Định, nay là phường An Khánh, quận 2, Tp. HCM.

Em ruột ông là Nguyễn Háo Đàng cũng là một nhân vật chống Pháp có tiếng ở Sàigòn.

Tác phẩm:

- Chuyện rút trong các bổn tuồng của W. Shakespeare (1926), gồm: Chú lái buôn thành Venice Thái tử Hamlet, Roméo Juliet, Vậy thì vậy (Asyon like).
- Chuyện vạn quốc (1924)
- Anh hùng hào kiệt của thành Roma ngày xưa (1928)
- Càn khôn Lý học sơ giải
- Đại Nam Quốc sử diễn ca Cách vật trí tri I, II (1918)

Trích văn:

Cách vật trí tri

Lời kính dưng cho dân Annam, cho trẻ con Annam những công trình khó nhọc của một người Annam.

Lời nói đầu

Nói tắt một điều: từ khi mới biết đọc chữ Quốc ngữ cho tới khi tốt nghiệp tiểu học, trẻ con bất luận là trai hay gái, đều học được sự hữu ích luôn luôn. Này! Những người lão thành cũng sẽ thấy trong bộ sách này những điều có ích đáng coi.

Lòng ta quyết dạy bảo trẻ con và mở mang dân trí nên mới có bộ sách này ra. Ấy vậy, mấy thầy giáo, mấy cô giáo và những người có lòng thương con em An Nam cùng những người có chí mở mang dân trí hãy lấy lòng rộng rãi hiệp sức cùng ta mà rải bộ sách rất nên có ích này khắp mọi nơi có người Annam ta ở. Ấy là một cái công đức rất nên to tát đối với quốc dân.

N.H.V.

Cần Thơ 1^er – Janvier 1918

Trong Văn Học Việt Nam nơi miền đất mới, tác giả Nguyễn Q. Thắng có nhận định về nhà văn Nguyễn Háo Vĩnh:

“Trong tiến trình văn học Quốc ngữ Việt Nam, có thể xem ông là một trong những tác giả có công giới thiệu tác phẩm văn chương nước ngoài đến với độc giả Việt Nam hồi đầu thế kỉ XX.”

Tài liệu tham khảo:

- Nguyễn Háo Vĩnh Web: vi.wikipedia.org
- Cách vật trí tri: Nguyễn Q. Thắng Văn Học Việt Nam nơi miền đất mới, Văn Học, 2007, tr. 1123