Tìm học Triết học Tây Phương

Năm 1964, tôi ghi danh theo học tại Phân Khoa Văn học và Khoa học Nhân văn thuộc Viện Đại học Vạn Hạnh vừa mới thành lập tại Sàigòn.

Năm đó học về Lịch sử Triết học Tây Phương do giáo sư Nguyễn Văn Kiết dạy. Năm học 1961-1962, tôi đã học Pháp Văn với giáo sư Kiết tại Trung học kỹ thuật Cao Thắng, năm sau nghe nói giáo sư đã chuyển sang làm giáo sư ở Đại học Văn khoa Sàigòn.

Năm sau, chúng tôi học với giáo sư Lê Thành Trị, ông giảng về Triết học René Descartes (1596-1650). Hết năm học nầy, tôi ra Trường Sư Phạm Kỹ Thuật, được bổ dụng lên cao nguyên Banmêthuột dạy học, nên không còn theo học nữa, rồi chiến tranh như Bùi Giáng ghi nhận:

Đánh cho Mỹ cút, Ngụy nhào,
Đánh cho chết mẹ đồng bào miền Nam.

Tôi cũng phải “Xếp bút nghiên theo việc đao cung”, nào là quân trường Thủ Đức, quân trường Quân Cụ ở Ngã năm chuồng chó, ra đơn vị nếm mùi lính chiến ở Cà Mau, Sóc Trăng, cho đến năm 1969 mới được biệt phái về dạy lại tại trường cũ và đến năm 1970, tôi được đổi về Sàigòn, nên ghi danh học lại.

Lại học Lịch sử Triết học Tây Phương với giáo sư Lê Tôn Nghiêm, ông khác với trường phái các giáo sư Triết từng du học ở Pháp, họ mặc toàn trắng, đi giày sandale, mang tất trắng, còn giáo sư Nghiêm là nhà tu xuất, nên ông mặc quần sậm, áo trắng.

Và người tôi được thọ giáo môn triết học sau cùng là kỷ sư Ngô Trọng Anh, ông có du học ở Mỹ, dạy chúng tôi về Triết học thực dụng của William James (1842-1910) và John Deway (1859-1952).

Ngày nay trong tôi chỉ còn nhớ một ít tên các Triết gia Tây Phương nổi tiếng như Thales (624 -546 BC), Platon (427-347 BC), Aristote (384 -322 BC), Descartes (596-650) và tôi chỉ nhớ mỗi câu nói của Descartes: “Je pense donc je suis”, diễn dịch ra La-tinh: Cogito, ergo sum.

Tôi không nhớ Triết Tây Phương đã phát sinh như thế nào tại Hy Lạp vào thời kỳ nguyên khai và Triết học là gì ? Cho nên tôi muốn đọc lại. Tôi nhớ lúc giáo sư Kiết giảng dạy, cô Dung thư ký văn phòng Phân khoa có giúp in Ronéo cho chúng tôi. Mặc dù tôi cố gìn giữ, nhưng nào là chống văn hóa đồi trụy, nào là đi học tập cải tạo, nào là đi định cư nước ngoài, ngày nay tìm lại tài liệu in Ronéo, các bản ghi chép, các sách của giáo sư Lê Tôn Nghiêm đều không còn để đọc lại.

Đành phải lên mạng tìm đọc, nhưng ý hệ xưa và ý hệ nay khác nhau, cũng là cái khó để vượt qua rào cản đó. Đã là rào cản tức nhiên nó không có tự do hoàn toàn. Dù sao thì cũng phải tìm học lại cho biết Triết học Tây Phương.

(Bài kế tiếp: Lịch sử Hy Lạp)

8663200119