Hò Miền Nam 6

(Bài trước)

VII.- Hát Huê Tình và Hò Đối Đáp: Do nội dung câu hò phần nhiều là trữ tình, nên người ta cũng gọi Hò là Hát Huê Tình. Chẳng hạn như:

Cây da chợ Đũi,

Nay nó trụi lủi,

Trốc gốc mất tàng.

Tình xưa còn đó,

Ngỡ ngàng nan phân.

Hay:

Cây đa Bình Đông, cây đa Bình Tây, cây đa xóm Củi, cây đa chợ Đuổi
Năm bảy cây đa tàn !
Trát quan trên gửi giấy xuống làng
Cấm điếm, cấm đàng, cấm tùng tam tụ ngũ
Cấm đủ phu thê, cấm không cho trai dự gái kề
Để cho người cũ, trở về với duyên xưa.

Hay:

Một vũng nước trong năm bảy vòng nước đục,

Một trăm người tục một chục người thanh.

Biết đâu nhơn đạo hiền lành,

Trao thân gởi phận mới đành dạ em.

Hoặc:

Ông Tổng, ông Xã, ông Cả, ông Chủ đông vầy,

Bậu sánh so sang trọng, mấy thầy ai hơn?

Hay:

Lòng tôi thương thiệt mình ôi,

Mình đừng nói chuyện, lôi thôi qua đàng.

Em dầu có thác xuống suối vàng,

Hồn em cũng bận bịu, theo chàng sánh đôi.

Sống dương trần mình nổi tôi trôi,

Âm cung biết có sánh đôi chăng là.

Câu hò thường người ta hát qua đáp lại, nhất là những câu Hát huê tình, nên cũng gọi là Hò Đối Đáp. Ví dụ trên sông, đêm thanh vắng có chàng trai khởi lên hò:

Hò ơ … Gió đưa con buồn ngủ lên bờ,
Mùng ai có rộng hò ơ …  xin cho ngủ nhờ một đêm.

Tiếng một cô gái trên sông đáp lại:

Hò ơ … Một đêm khó lắm ai ơi!
Xuồng kia có chỗ hò ơ … ngủ thời cho quen.

Có khi, tiếng một cô gái khác hò đáp lại:

Hò ơ … Một đêm khó lắm ai ơi!
Xuồng kia đủ chỗ hò ơ … ngủ nhờ làm chi.

Những câu hò đối đáp khác:

Con cá đối để trên cối đá,

Mèo đuôi cụt nằm mút đuôi kèo.

Anh mà đối đặng, dẫu nghèo cũng ưng.

Hò đáp:

Con mỏ kiến đậu trong miếng cỏ,

Chim vàng lông đáp giữa vồng lang,

Đây anh đối đặng e nàng chẳng ưng.

Hò đố:

Bánh nhiều quá cũng kêu bánh ít,

Chuối non nớt cũng gọi chuối già?

Trượng phu đối được, mới là đáng khen.

Hò đáp:

Canh chua lét sao kêu canh ngọt,

Cây cao nghệu cũng nói cây lùn?

Đối chơi với bạn anh hùng há thua.

Hò đố:

Nước không chưn sao kêu nước đứng,

Cá không giò sao nói cá leo?

Anh đối sao trúng, em thả chèo đợi anh.

Hò đáp:

Ghe không tay sao kêu ghe vạch,

Bánh không cẳng sao nói bánh bò?

Em ôi,

Đây anh đối thử đặng dò ý em

Xin mời nghe một cuộc hò giã gạo, cũng là hò đối đáp:

https://youtu.be/9GKMigi_Hz4

Người ta chia Hò đối đáp ra làm 3 loại: Hò Văn, Hò Truyện và Hò Mép để khi hò đối đáp với nhau:.

1.- Hò văn: Dùng theo sách Khổng Mạnh, để gợi hứng, gieo vần như:

Vật bạc tình bất thủ
Nhơn phi nghĩa bất giao
Anh nguyền thưởng bậu một dao
Răn phường lòng dạ mận đào lố lăng . .

Hoặc:

Tay cầm quyển sách Minh Tâm anh đọc:
Thiện ác đáo đầu chung hữu báo.
Cao phi viễn tấu khả nan tàng
Từ khi anh xa cách con bạn vàng
Cơm ăn chẳng được như con chim phụng hoàng bị tên.

2.- Hò truyện: Dùng điển tích trong truyện Tàu để gợi hứng gieo vần như:

Văng vẳng bên tai
Tiếng ai như tiếng con Điêu Thuyền?
Anh đây Lữ Bố kết nguyền thuở xưa.

Hay:

Từ trên trời xuống mặt nước mấy trăm ngàn thước
Từ mặt nước xuống âm phủ đi mấy ngày đường?
Một bộ Tây Du mấy cuốn?
Mộ cuốn mấy trang
Một trang mấy hàng chữ?
Nói cho có ngăn có ngũ, gái má đào mới chịu thua!

Hay:

Đó ở dưới thuyền buôn,
Thả luông tuồng theo nhịp?
Có phải là: Ngũ Hồ ký tính Đào Công vi nghiệp
Tứ hải ngao du Yến Tử phòng
Linh đinh nay lớn mai ròng
Vậy đà có chốn loan phòng hay chưa?

3.- Hò mép: Dùng lời lẽ nôm na, không điển tích, không theo sách vở chi cả, chỉ cần thông minh, mồm mép để ứng đối, như:

Cô gái hỏi:

Làm chi rất tệ hỡi chàng,

Mình trần chẳng có cái áo hàng bận vô.

Chàng trai hò đáp lại:

Qua than với bậu qua ghiền,

Thương thì em kết ngãi, chớ phiền phận qua.

Hay:

Đèn tọa đăng để trước bàn thờ
Vặn lên nó tỏ, vặn xuống nó mờ
Xuống sông hỏi cá, lên bờ hỏi chim
Trách ai làm cho thế nọ xa tiềm
Em xa người nghĩa mà nằm điềm chiêm bao.

(Tiếp theo)

8664120118